اشغالګرو اوغلامانو یې دیوه بل نه بخښونکې خیانت په توګه دافغانانو دمنل شوي تاریخي دود او ملي روایت سپکاوی وکړ،داځل دنیواګرو په لمسونه پردیپالو افغاني لاسپوڅو دلویې جرګې دعظمت او تاریخي قدامت دمسخې نا کامه هڅه وکړه اودکفري لښکرو دنور لس کلن میشت د سمبولیک تړون باور لیک یا توثیق پاڼه یې دیوه سپیڅلې نامه (لویه جرګه ) تر سیورې لاندې ،دڅو پلورل شویوعناصرو په جرګه کولوسره ومنله،دانو دداسې بې ضمیره او یا دتور ښکیلاک له استعماري موخو ناخبروخلکو توثیق پاڼه یا باورلیک و،چې په لوی لاس یې پکې دلویې جرګې دپرتمینې ماضي دځلا دتتیدو هڅه وکړه ،او زمونږ داسلافو دغه کړنلاره یې داشغالګرو دنا سپیڅلو موخو لپاره وکاروله ،دلویدځ اشغال له لومړیو شیبو راهسیې دا څومه فرمایشي لویه جرګه ده، چې ورته کابل کې داستعماګرو دخیمو اوالوتکو تر سیورې لاندې تشکل ورکول کیږي او له بده مرغه چې نا مقدسو اهدافو ته یې د مشروعیت ځغاسته کیږي ،خو داځل دامریکایانو دهمیشني پوځي شتون او نظامي هډو دسند دهوکړې !!په موخه کابل دلویې جرګې په نوم دڅوناپیژندل شویواوپلورل شویو څېرو راغونډیدل له شرم او پیغوره ډک هغه تجمع ده، چې دافغان ولس تاریخ کې ساری نه لري ،کمونستانوبه داسې جرګې راغوښتې او دروسانوداشغال دتداوم او مشروعیت هڅې به یې کولې خو کوم مذهبي رنګ به یې نه ورکاوه ،خوکابل کې په - 24 نومبر 2013 - 03 لیندۍ 1392 نیټه د (۲۵۰۰)کسوافغان نما څیرو چې زیات پکښې شیعه ګان ،نا محرمه ښځې ،دغرب په درسترخوان ناست تکنوکراتان ،دشمال ستمي ،شغلیي او کمونستي عناصر اودجهادي اقدارو نه منحرفې صبغت الله مجددي غوندې او سیاف غوندې پلورل شوي څېرې راغوښتل او غونډول له شرمه ډکه داسې هڅه وه، چې دخپل نوعیت له مخې بیخې بې سارې ده او دضمیرخاوندان پردوئ دلعنت او مرده باد ویلوته اړیستل شوي دي .

لویه جرګه دډیرې رڼې ماضي اوله ویاړنو ډکه سابقه لري ،زمونږ باور دی، چې دکرزي یا صبغت الله مجددې غوندې مهار شوي اجرتي څيرې به یې نه ماضي مسخ کړای شي ،نه به یې په سپینه لمن داغ و لګولای شي اونه به یې منزلت زیانمن شي ،خوهغه چې دقوس په دریمه کابل کې تر سره شول، دبخښلو او هیرولو وړهم ندې ،اونه به یې دافغان مجاهد ولس راتلونکې نسلولونه له یاده وباسي ،خلکوولیدل چې امریکاڅه غوښتل ، هماغسې جرګه والووکړل او دې نا قبت اندیشوڅېرو دخپلواک اسلامي هیواد په حریت خدای مکړه دغلامۍ او تلپاتې اشغال مذبوحانه چاړه راکش کړه ،او افغان مجاهد ولس یې یوې عمري جګړې او جهادي مبارزې ته ورکیویست .

دلویو جرګو تاریخي شالیدته لنډه کتنه :

مرکې او جرګې دافغانانو هغه لرغونى او سپېڅلى دود دى ،چې له دېرو او حجرو نه واخله بيا د هېواد ترکچې پورې پالل شوى او کارول شوى دى . دتاريخ په بېلا، بېلو زماني واټنو کې دپښتنو مشرانو ، سپين ږيرو ،قومي مخورو او علماووبه تل په کور، کلي ،خاوره او ټاټوبي کې د ورپېښو شویو ستونزو او لانجو دهواري لپاره مرکې اوجرګې کولې او دسيالو خواوو ترمنځ به يې روغه اوجوړه کوله . دلرغونو اريایانو ډېر دودونه ، دحضرت عيسى مسيح علیه السلام له ميلاد څخه سوونه کاله پخوا ، بېلا، بېلو پړاوونوکې افغاني ټبرونو خپل کړي دي ،چې په دې لړکې يې مرکې او جرګې دبېلګې په توګه يادولاى شو. ځينې په رواني ناروغيو اخته کسان انګېري ،چې ګنې جرګې دمغلو ، تورکانو او ساسانيانو له خوا دې هېواد ته راغلی دود او کلتور دى، حال دا،چې دلرغوني آريانا اوآريايانود دولت والۍ او حکومت والۍ دسياسي تشکېلاتو په اډانه کې د سبها ( ولسي جرګه ) او دسميتي ( مشرانو جرګه ) جرګو تاريخ دومره پخوانی دى ،چې مغلواکي هغه دچا خبره هډولا نه وه زېږيدلې .

افغان ولس له ډېرو لرغونو زمانو څخه دخپل ټولنيز ژوندانه په هره برخه کې د ورپېښ شوي سياسي ، اجتماعي ، اقتصادي ،کلتوري ، مذهبي او داسې نورو... کړکېچونو دحل او هواري په موخه له کلو او بانډو څخه تر دربار او شاه پورې جرګې جوړې کړې دي . دپښتو درنې او خوږې ژبې په فلکلور او ولسي ادب کې له نن څخه په سوونه او زرګونه کاله پخوا دجرګو يادونه شوې ده ، چې داچاره په خپله د جرګې پرپښتني او افغاني اصالت او رسالت باندې دلالت کوي .

کله چې ميرويس نېکه دخونړي ګرګين پر وړاندې پاڅون وکړ، نو بيا په ( ١٧٠٩ ) زېږديز کال لويه جرګه جوړه شوه اوميرويس نېکه يې خپل مشر وټاکه .

دنادر افشار تر مړينې وروسته احمدشاه ابدالي په ١٧٤٧ زېږديز کال دلويې جرګې له خوا دهېواد ټولواک اومشر وټاکل شو.

په ١٨٦٥ زېږديز کال دامير شېرعلي خان په زمانه کې دهېواد (٢٠٠٠ ) تنو استازو په ګډون لويه جرګه جوړه شوه.

په ١٩٢٤ زېږديز کال د امان الله خان په زمانه کې لويه جرګه جوړشوه ،چې داستازو شمېر يې ( ١٠٥٤ ) تنوته رسېدو او د(پنجدې )دبيانيولوغوښتنه يې وکړه.

١٩٢٨ زېږديز کال يوه بله لويه جرګه د امان الله خان په زمانه کې جوړه شوه ،چې (١١٠٠) تنواستازو په کې ګډون وکړ او (١٤) نظامنامې يې تصويب کړې .

دسقاوزوى له ماتې وروسته ، دمحمدنادر خان په زمانه کې لويه جرګه جوړه شوه او تر لسو ورځو اوږده شوه. ددې لويې جرګې په ترڅ کې ددولت دمامورينو دلقبونو ټاکنه ، دبيرغ رنګ ، دځينو لايحو تصويب او يو شمېر نورې پرېکړې وشوې .

په ١٣٣٤ لېږديز کال دوزير محمدګل خان په پرانېستونکى وينا ، دسردار محمدداودخان دصدارت په موده او دمحمدظاهرشاه په زمانه کې لويه جرګه دپښتونستان پر موضوع جوړه شوه .

په (١٣٤٣ ) لېږديز کال د محمدظاهر شاه په زمانه کې په داسې حال کې ،چې دنوي اساسي قانون له مخې محمد داودخان استعفاء کړې وه او ډاکټر محمد يوسف دصدارت واګي په لاس کې درلود ، لويه جرګه جوړه شوه او دنوي اساسي قانون مسوده يې تصويب کړه .

کله ، چې محمد داودخان ديوې کودتا په ترڅ کې جمهوري دولت اعلان کړ ، د ده په زمانه کې هم يوه لويه جرګه جوړه شوه . دا لويه جرګه په ١٣٥٥ لېږديز لمريز کال ديوې علاميې په ترڅ کې اعلان شوه ،چې دمرغومي په ١٩ مه نېټه به پيليږي او په ٣٠ مه نېټه به پاى ته رسيږي . ددې لويې جرګې له خوا اساسي قانون تصويب شو او هم محمد داود خان دولسمشر په توګه وټاکل شو .

په ١٣٦٤ لېږديزلمريز کال ،چې د ١٩٨٥ زېږديز کال سره برابره وه،دغويي په درېيمه نېټه په داسې حال کې ،چې دروسانو پوځونه په افغانستان کې شتون درلود ، يوه لويه جرګه دببرک کارمل له خوا جوړه شوه . نوموړي دملي واکمنۍ دټينګښت په اړه اوږدې خبرې وکړې او هم يې دروسانو او دهغوى دپوځونو دشتون په اړه څرګنده کړه : ( ترهغوچې بهرنۍ لاسوهنې او تېرى بندنشي ، دشوروي اتحاد پوځونه به له موږ سره وي ... ) او هم يې وويل : (معيار وطن پرستى در سويتيزم است . ) (دهېواد پالنې معيار په سويتېزم کې دى . )

په (١٣٦٥ ) لېږديز لمريزکال ،چې د (١٩٨٦ ) زېږديزکال سره يې سمون درلود ،دکمونست نجيب له خوا، چې دکارمل نه وروسته يې دچارواګي په لاس کې وې ، يوه لويه جرګه راوغوښتل شوه .

په ١٣٦٦ لېږديز لمريز کال، چې د (١٩٨٧ ) زېږديز کال سره برابره وه ، دکمونست نجيب له خوا يو ځل بيا لويه جرګه راوبلل شوه ،چې په هغې کې يو اساسي قانون تصويب شو.

کله ،چې برهان الدين رباني واک ته ورسېد، نو ده هم دلويې جرګې پر ځای دخپلې واکمنۍ دغځیدلو په پار دیوې شرعې اصطلاح ( اهل الحل والعقد ) په نوم ديوې شورا دجوړیدا هڅه وکړه ، داتش په نوم داهل الحل والعقد شورا په هرات کې جوړه شوه ، خو چې ولس شموله نه وه او نه یې شرعي بڼه درلوده، د اکثريت افغان ولس له خوا په چورلټ ډول سره رد شوه . ددغې جرګې پايلې شرموونکې او خندوونکې وې ، ځکه په دغه شوراکې يوازې څو تنو جګړه مارانو او وينه څښونکو قوماندانو ګډون درلود ،چې د رباني له ګوندسره يې اړوند تيا درلوده .

د ١٣٨١ لېږديزلمريز کال دغبرګولي په ٢١ مه نېټه،چې د ٢٠٠٢ زېږديز کال دجون له ١١ مې نېټې سره يې سمون درلود ، داشغالګرو تر سیورې لاندې دپخواني پاچا ظاهرشاه له خوا یوه فرمایشي لويه جرګه پرانېستل شوه ،چې (٩ ) ورځې اوږده شوه او حامد کرزى يې دمنځمهالې ادارې مشروټاکه . خو په تأسف سره چې حامد کرزي ظاهرشاه ته دملت بابا؟؟ لقب دې لويې جرګې ته واوراوه.

په ١٣٨٢ لېږديزلمريز کال ،چې د ( ٢٠٠٣ ) زېږديز کال سره برابر و، داشغالګرو تر چتر لاندې کابل ته په اصطلاح د اساسي قانون دتصويب په موخه يوه بله لويه جرګه راوغوښتل شوه ،چې نوموړې جرګې د ليندۍ له ٢٢څخه دمرغومي تر ١٤مې نېټې پورې دوام وکړ .يادې جرګې دافغانستان اوسنی نوی قانون په (١٢ ) څپرکواو(١٦٢) مادوکې تصويب کړ،چې اوسمهال دکرزې په اداره کې نافذدى .

دلویو جرګودې تاریخي شالیدته که څوک ځېر شي ،نو داسې جرګې زیات وخت کې دیوې برخلیک ټاکنونکې حالت پر وخت جوړې شوي او رغنده پریکړې یې کړي، ډیرې لږې به داسې هم پیښې شوي وي ،چې دنجیب او کرزي غوندې نا خلفو اشخاصو فرمایشې بڼه ورکړي وي او پریکړه یې دجرګو پر تاریخ ستر ګوزار وي .

که دیوې خوا نه جرګه فرمایشې وه ،نو دبلې خوانه پکې دجرګه والوقومي ،مذهبي او هم داهلیت او پریکړو دظرفیت تناسب او انډول په پام کې نه و، نیول شوی ،علماء چې زمونږ دټولنې دستون فقرات حیثیت لري داسې مشهورې یې نه تر سترګو کیدي ،دجهادي مقاومت لورې خو لا له لومړې وهلت نه ورسره خپل پریکون اعلان کړ،اودا سې جرګې یې په کلکو الفاظو وغندلي، چې دمقاومت نه حضور بخپله دلویې جرګې په نوم ناسته له خپل اصلي پرستیژنه راوغورځوله او ددې جرګې ولسي او اسلامي اعتبار ته یې کلکه ضربه ورکړه او هم یې ددې جرګې پریکړې تر جدي سوال لاندې راوستلي ،همداسې پکې دغوڅ اکثریت ولس استازې نه وو بلل شوي ،هغه چې انځورونوکې ښکاریدل یا دهزاره جات یا دکمونست خونکار دوستم پلوه ښځې یا دباور خپلولولپاره داطرافو څو بې سواده او نالوستې دګوتوپه شمار داسې پښتانه چې آن بیچاره ګان لا دپګړۍ دتړلو په چل هم نه پوهیدل، بس صرف دصبغت الله مجددې خبروته به یې دهوکي هوکي !!سرونه خوځول نه نور په تحلیل او ترازو پوهیدل اونه دخپلو پریکړو په عواقبو!!

خوبیاهم امریکایانو ته دپوځي هډو دمشروعیت دپریکړې لپاره راغوښتل شوي وواو دافغانستان دیوه ستراسلامي هیواد برخلیک کې دپریکړې واک ورکړل شوی و((چې البته دداسې خاینانه پلانونودعملي کولو لپاره همداسې بې استعداده او بي ضمیره ککرۍ دوخت ضرورت وي)) .... ،داسې مطبوعاتي راپورنه هم شته، چې آن دغرب دحلقه بګوش غلام ډاکتر سپنتا پرې خوله خوځولې ،چې امریکایانوسره دپوځي هډوسند لا واردمخه واشنګټن کې دکابل سفیر( اکلیل حکیمي) لخوا له خپلو امریکایي بادارانو سره لاسلیک شوی او دا اوسنۍ جرګه صرف دیوه مشروعیت ورکولو لپاره راغوښتل شوي ،دایوه غولونکې هڅه ده، چې له امله یې دافغان مسلمان ولس دقهر ،بغاوت او عمومي پاڅون مخه ونیول شي که نه خبره لا ډیره مخکې خلاصه شوي اوداسې نام نهاده جرګوته نده ځنډیدلي .

باورلرو چې دافغانستان سوق الجیشي موقعیت ،مسته هوا ،اوبه ، دآسیاپه زړه کې ددې خاورې ستراتیژیک اهمیت اودافغانانوکلک اسلام او دیانت به هغه لاملونه وي ،چې تل یې دامریکا په څېردنړۍ زورواکي یاځان ته قهرولي او یایې ددوئ هوس راپارولی وي ، خوداهم یوځمکنی واقعیت دی، چې دایمان په ځواک افغان مسلمان ولس دداسې نړیوالو زورواکیوسره ډغره وهلې اوپه خپلو زړوانګریزي اوشلخي ټوپکونویې پردوئ دا ارته ځمکه تنګه کړي ده .

مشهورامپراتور(سکندررومي )چې کله دنړۍ نیونې په تکل له آموسینده راپوریوت اوډیرکلونه پس یې هم افغان ولس له بغاوته منصرف نکړای شو،نوخپل فیلوسوف استاذ(سقراط)ته چې دنړۍ نیونې مشورې به یې ترې اخستلې ،یوه لیک کې وغوښتل ،چې افغانان ترهرډول فشاراو وژنو وروسته هم زماله مخالفته نه اوړې، مشوره راکړه! چې قتل عام پکې وکړم او موجوده نسل یې ټول له نیغه تیرکړم !

(سقراط )چې دافغانستان طبعي جغرافیه مطالعه کړي اوددې خاورې طبعي ځانګړتیاوې ورته څرګندې وي ،سکندر رومي ته په ځواب کې داسې ولیکل :چې ترکومه ځایه چې ما ددې اقلیم او خاورې مطالعه کړي ،نو راته جوته شوي ،چې دې خاوره کې چې هر نسل پیداکیږي ،نوپه خلقي او فطري لحاظ به دپردیوسلطه اوحاکمیت نه مني ،نوکه ته داموجوده توکم هم ووژني ،نو ی نسل به هم ستاغوندې دخارجیانوحاکمیت په وړاندې بغاوت کوي او تر پایه به یې ارام نکړای شي ،دتاریخي لاسوندونوله مخې همدې فیلسوفانه مشورې (سکندر)دې اړیست چې پوځي شاګرځ وکړی اوخپلې لښکرې ددې خاورې نه وباسي .

دافغان ولس له نظره به امریکایان هم دخپلو ماتو شویو نیکونوپه شان په برخلیک اخته شي او پداسې شرمیدلې ماتې به له هیواده ووځي ،چې نه به یې بیا داسې فرمایشې جرګي مخه ډب کړي اونه هم خپل مادي وسایل ،تکنالوژي او یا دپاپانو مشورې !!!